Muğam

[Kenul2012]

Bu qəzəllə bağlı bir məqalə oxudum, istədim burda da yerləşdirim

Hacıbaba müəllim sözünün yerini bilən, hansı sözü hansı məqamda dilə gətirməyi, hansı şəraitdə susmağın daha məsləhət olduğunu yaxşı hiss edən bir insan idi.

Təsadüf elə gətirir ki, tez-tez dəvət edildiyi Nardaran toylarından birində bir nəfər cibindən qəzəl çıxarıb verir Hacıbabaya, vərəqin üstünə xələtini də qoyur və "bunu oxu" deyir.

Hacıbaba ustad danışırdı ki, sifariş verilmişdi, yerinə yetirməliydim. Bu, toydur, bu meydandasansa, bu meydanın oyun qaydalarına da əməl etməyə hazır olmalısan. Amma şeiri verən məni istəyən adam deyildi və o şeiri də mənə məqsədlə vermişdi. Nardaran 

Yox, sənəm, anlamadım, səhvimi iqrar edirəm,

Buraxıb dinimi mən din-i Məsihayə gəlim?

Sən mənim dinimə gəl! İczilə xatircəm elə,

Mən də öz əhdim ilə aləm-i sevdayə gəlim.

Sən gedib Hacı kimi eşq büsatında otur,

Pir-i meyxanə ilə mən də o məvayə gəlim.

Pari xanim siz  bu əhvalati bilməyinizlə məni heyrətləndirdiz.Hacibaba ilə babam dost olublar.Bu toyda babam və atamda iştirak ediblər.Bu əhvalati atamdan dəfələrlə eşitmişəm.Bütün muğam ifaçilari bu kəndlə bağli maraqli xatirələri var.Muğamda zəif olan ifaçilar Nardaran kəndində gəlib muğam oxumaqa çəkiniblər.Kənd əhalisi muğami yaxşi bilib,az da olsa hami muğami zümzümə edib onun xirdaliqlarini bilib.

Sizdə bu əhvalatinizla məni keçmişə apardiz.  Eh nastolgiya.

[Pari***]

Pari xanim siz  bu əhvalati bilməyinizlə məni heyrətləndirdiz.Hacibaba ilə babam dost olublar.Bu toyda babam və atamda iştirak ediblər.Bu əhvalati atamdan dəfələrlə eşitmişəm.Bütün muğam ifaçilari bu kəndlə bağli maraqli xatirələri var.Muğamda zəif olan ifaçilar Nardaran kəndində gəlib muğam oxumaqa çəkiniblər.Kənd əhalisi muğami yaxşi bilib,az da olsa hami muğami zümzümə edib onun xirdaliqlarini bilib.

Sizdə bu əhvalatinizla məni keçmişə apardiz.  Eh nastolgiya.

 

Rəhmətlik Hacıbaba müəllim vaxtı ilə bizim də kiçik şənlik məclislərimizə gəlirdi )) Atamın ən sevdiyi xanəndələrdən idi. Bir onu, bir də Əlibaba müəllimi çox sevirdi. 

Allah rəhmət etsin. Həqiqətən də gözəl və əvəzolunmaz sənətkar idi. Əlibaba müəllimə isə can sağlığı versin.

 

Nə yaxşı "itib-batmış" bu maraqlı mövzularımızı yenidən canlandırırlar.

Edited November 8, 2013 by Pari***

[Sunyata]

Rəhmətlik Hacıbaba müəllim vaxtı ilə bizim də kiçik şənlik məclislərimizə gəlirdi )) Atamın ən sevdiyi xanəndələrdən idi. Bir onu, bir də Əlibaba müəllimi çox sevirdi. 

Allah rəhmət etsin. Həqiqətən də gözəl və əvəzolunmaz sənətkar idi. Əlibaba müəllimə isə can sağlığı versin.

 

Nə yaxşı "itib-batmış" bu maraqlı mövzularımızı yenidən canlandırırlar.

 

Hacıbaba  super  idi ...  Ən çox sevdiyim muğam ustası idi . Həm də çox xarizmatik şəxsiyyət idi ... 

 

http://www.youtube.com/watch?v=xKKUnxrad80

[Achilles_]

7-sini də vaxtında ifa etmişəm. Ən xoşladıqlarım Bayatı-Şiraz, Bayatı Qacar və Şüştərdi. Burda lad məsələsi var. Muğam ərəblərdə də var, farslarda da. İndi kimdən kimə keçdiyini dəqiq deyə bilməyəcəm, ancaq bu janr bu üç millətin monopoliyasında) Lad fərqləri var ortada. Türklərdə türk sanat müzigi deyilən bir şey var, muğama oxşayır. İndi televizyada gördüyünüz gənc ifaçılar mənlə paralel oxuyublar musiqi kollecin. Babək Niftəliyev biznən eyni illərdə oxuyub. Əlibaba müəllimin ansamblında zapislərdə olmuşam dəfələrlə. İndi muğam oxuyanlar çoxdu, ancaq yaxşıları çox azdı. Mənim bugünə kimi ən bəyəndiklərim Mənsum İbrahimovnan Könül Xasıyevadır. O vaxt kasetleri var idi məndə. Ordakı mahnıları trio ilə olduğu kimi ifa eliyirdim, stillərin kopyalamışdım )) Mənsumun Məcnun rolu oynadığı Leyli və Məcnuna baxmısınızsa, onun necə sənətkar olduğunu görə bilərsiniz.

[ceylin]

Əvəllər bu janra çox da qulaq asmazdım,daha doğrusu ustünlük verməzdim.(Çox qəribədir ki,anamda da  eyni hal olmuşdur) Amma indi  her dəfə bu musiqini dinləyəndə kədərlənirəm, keçmiş gözümün önündə canlanır, yaddaşım təzələnir sanki. Özümü özümə tanıdır,kim oluğumu xatırladır,kökümə qaytarır elə bil.

Bu musiqidə əsrarəngiz olan nə isə var və o nə vaxtsa özünə bağlayır hər kəsi.Əminəm ki, bu mənəvi dəyər genetik yaddaşımızdadır ki, bizi  belə ovsunlayır,ruhumuzu oxşayır...

[Pari***]

Hacıbaba  super  idi ...  Ən çox sevdiyim muğam ustası idi . Həm də çox xarizmatik şəxsiyyət idi ... 

 

http://www.youtube.com/watch?v=xKKUnxrad80

 

 

+1 təşəkkürlər ))

 

Getmə, tərsa balası, mən də sənə sayə gəlim,

Damənindən yapışıb mən də kəlisayə gəlim.

Ya sən islamı qəbul eylə, mənim dinimə gəl,

Ya ki, təlim elə, mən məzhəb-i İsayə gəlim.

 

 

Bu qəzəli tapa bilmirəm Hacıbaba müəllimin ifasında çox heyf ((

[Pari***]

Allah rəhmət etsin...

 

http://www.youtube.com/watch?v=-rMv0mEuXkg

[nüsrət2]

Mən də çox sevirəm muğamı, əsas da Hacıbaba Hüseynovu dinləyəndə xüsusi zövq alıram. Bir muğamı da var Şəhriyarın sözləridir:

Getmə, tərsa balası, mən də sənə sayə gəlim,

Damənindən yapışıb mən də kəlisayə gəlim.

Ya sən islamı qəbul eylə, mənim dinimə gəl,

Ya ki, təlim elə, mən məzhəb-i İsayə gəlim.

Ən çox sevdiyim ifasıdır.

Əslində şerin ilk misrası belədir:

 "Yeri,tərsa balası,mən də sənə sayə gəlim."

"Getmə" olanda məna pozulur.

[nüsrət2]

Muğam dəsgahlarının və insan həyatının şərti-sxematik müqayisəsi və psixoloji təhlil

Tarixi mənbələrdə yazıldığına görə Şərq musiqisi 12 muğamdan-Rast,Üşşaq,Nəva,Busəlik(Əbu Salik də deyilir),Əraq,İsfahan,Zirəfkənd,Bozork,Zəngulə,Hüseyni,Rəhavi və Hicazdan ibarət olmuşdur. Üzeyir bəyin yazdığına görə bu möhtəşəm musiqi sarayı, tarixin gedişatında,siyasi-iqtisadi səbəblərdən parçalanıb dağılmış və şərq xalqları hərəsi bu sarayın dağılmış müəyyən parçalarını özünəməxsus şəkildə mənimsəyərək öz milli musiqisini yaratmışdır.Azərbaycan xalqı da bu bünövrə üzərində öz milli musiqisini-Azərbaycan muğamını yaratmışdır. Müəyyən tarixi təbəddülatlara uğrayaraq,hal-hazırda Azərbaycan muğamı 7 əsas muğamdan(laddan) Rast,Şur,Çahargah,Segah,Bayatı-Şiraz,Şüştər və Humayundan ibarətdir.
Muğamların kompozosiya quruluşunu araşdırdıqda sanki onun insan həyatı ilə eyniliyini müşahidə edirik.Aşağıdakı sxemlərdə şərti olaraq muğamın və insan həyatının mühüm göstəricilər üzrə müqayisəsi verilmişdir.Bunları diqqətinizə çatdırmağa çalışacağam.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
İ İnsan həyatı.-------------------------------------------------------- İİ Muğam dəstgahı.-------------------------------

1 Alın yazısı (təqdir)-------------------------------------------------1 Dəraməd (bütün tonallıqları əhatə edir)

2 Doğuluş---------------------------------------------------------- -----2 Bərdaşt--------------------------------------------
3 Ardıcıllaşan pozitiv, neqtiv ömür dönəmləri ----------------3 Ardıcıllaşan larqo,alleqro templər sırası
4 Kulminasiya (məşhurluq səviyyəsi)-------------------------- 4 Kulminasiya (ən yüksək tonallıq)-----------
5 Ölüm (torpağa qayıdış)--------------------------------------------5 Kadensiya (əyaq,mayəyə qayıdış)----------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nəzərə almaq lazımdır ki,alın yazısı insan həyatının qeyri-ixtiyari dönəmlərini əhatə etdiyi halda, insan iradə azadlığına da malikdir.Muğam dəstgahında da belədir.İfaçı muğamın çərçivəsi-lad sistemi daxilində azaddır ki,bu da improvizə adlanır.Yəni,alın yazısını, bir növ, insanın lad sistemi,iradə azadlığını isə improvizə adlandıra bilərik.Və əksinə də adlandırmaq mümkündür.Lad sistemi muğamın "alın yazısı",improvizə isə muğamın "iradə azadlığı"dır. İnsan həyatının 3-cü sırada göstərilən pozitiv-neqativ dönəmlərini (sxemdə bunlar +,- işarələri ilə göstərilmişdir) istənilən keyfiyyət sırası ilə vermək olar: xeyir-şər və ya həzz-
iztirab,yaxud aktiv-passiv,gecə gündüz və s. Qeyd edək ki,insan dünyaya gələrkən(doğuluş) zil səslə çığıraraq,ağlamaqla həyata başladığı kimi,muğamda da başlanğıc(bərdaşt)zil kulminasiya pərdəsi ilə başlanlr.

                                       -------------Muğamın və insanın psixoloji yöndən müqayisəsi.-------------------------
Psixologiya elmindən məlumdur ki,insan psixikasının dinamik xarakteristikası- temperament əsasən 4 tipdə təyin olunur. Hələ qədim yunanlarda bu tiplər---------- sanqvinik,xolerik,fleqmatik və melanxolik adlandırılaraq,guya insan orqanizmindəki 4 maye-qan(sanqvus),öd(xole),qara öd(meleyna xole),selik(fleqma) ilə---------------- əlaqələndirirdilər. Bu mayelərin tarazlığ nisbətindən asılı olaraq yuxarıda deyilən
temperament tipləri seçirdilər. XX-əsrdə isə elmi tədqiqatlar nəticəsində İ.P.Pavlov temperamentin mərkəzi sinir sisteminin fəaliyyəti ilə əlaqədar olduğunu--------------- müəyyənləşdirdi. Nəticədə 4 əsas tip və bunların şaxəsi olan 8 əlavə temperament tipi təyin olundu. (yuxarıdakı 12 muğam bölgüsünə diqqət edin 4+8)Müasir dövrdə də əsasən 4 tip-sanqvinik,xolerik fleqmatik və melanxolik tipləri(yalnız adları---------- saxlanaraq) qəbul olunmuşdur.Pavlov bunları zirək tip, coşğun tip,sakit tip və zəif tip adlandırmışdı.-----------------------------------------------------------------------------------
7 əsas muğam ladını da dinamiklik,məqam -intonasiya baxımından temperament tiplərinə bölmək olar.------------------------------------------------------------------------------
1) Sanqvinik- Çahargah--------------------------------------------------------------------------
2) Xolerik- Rast,Segah---------------------------------------------------------------------------
3) Fleqmatik- Şur,Bayatı Şiraz------------------------------------------------------------------
4) Melanxolik- Humayun,Şüştər----------------------------------------------------------------
Qalan 8 əlavə tiplərə isə digər kiçik həcmli muğamları aid etmək olar. Qeyd etməliyəm ki,bu bölgü şəxsi mülahizələrim əsasında verilmişdir və daha da mükəmməl bölgü ola bilər.-----------------------------------------------------------------------
                                   ----------Muğamın insana emosional-psixoloji təsiri haqqında bir neçə söz.-------------
İnsanın Yer üzündə mövcud olduğu ən erkən dövrlərdən bu günə kimi onu həmişə pozitiv-neqativ həyat dönəmləri daima izləmişdir.Gecə-gündüz,isti-soyuq,sevinc-kədər,xeyir-şər,bir sözlə, insana həzz və iztirab verən zaman kəsimləri onunla ekiz doğulmuşdur.Belə ardıcıllaşma nəinki insanın fiziologiyasında,həm də onun psixologiyasında izlərini həkk eləmişdir.Gecə yuxusunu almayan insanın gündüz gümrahlığı olmur.Mütəmadi iztirab ağır depressiv xəstəlik törədir.Belə ziddiyyətli məqamların müntəzəm ardıcıllığı isə insanın fiziki-psixi enerjisini daim qıvraq saxlayır. Bəşəriyyətin yaşı qədər ömrü olan bu məqamlar sanki 30-40 dəqiqəlik bir
musiqi kompozisiyasında-muğamda cəmlənmişdir.Şöbələrin ağır larqo vəya andante
tempi şöbələrarası rənglərin oynaq alleqro tempi ilə əvəz olunduqca yaranan kontrastlıq istər-istəməz insanın sinir sisteminə oyadıcı təsir göstərir. Qeyd etmək lazımdır ki,müxtəlif temperament tipinə mənsub insanlara muğamlar da öz tipindən asılı olaraq təsir göstərir.Məsələn,melanxolik insana Humayun muğamı (rezonans) depressiv təsir edə bilər.Belə insanın sanqvinik muğam Çahargah və ya xolerik muğam Rast dinləməsi daha münasibdir.Günün müxtəlif vaxtlarında da muğamların dinlənilməsinə diqqət yetirmək lazımdır. Səhər tezdən sanqvinik,xolerik muğamların dinlənməsi sinir sisteminin oyanmasına müsbət təsir edər.Əksinə, gecə yuxusuna yaxın bu tip muğamların dinlənilməsi yuxunu qaçıra bilər.------------------------------------------------------------------------------------------

Aşağıdakı sxematik təsvirlərə bax

[nüsrət2]

Hörmətli admin, təcrübəsizliyimdən yükləmələrdə səhvə yol verdim. Xahiş edirəm,saat 17:10-a təsadüf edən yazını silin.

[Pari***]

Əslində şerin ilk misrası belədir:

 "Yeri,tərsa balası,mən də sənə sayə gəlim."

"Getmə" olanda məna pozulur.

 

Təşəkkürlər məlumat üçün.

[Sunyata]

Muğam dəsgahlarının və insan həyatının şərti-sxematik müqayisəsi və psixoloji təhlil

....................................................

 

 

Nüsrət ,  təşəkkür edirəm , muğamın çox gözəl  və  son dərəcə orijinal interpretasiyasıdır .  Böyük həvəslə oxudum .  Muğam bilicisisinizsə  sadalaıdığınız  7  muğam ladının kiçik nümunələrini  verə bilsəydiniz , bunları  da sadaladığınız insan temperamentləri və  psixoloji durum , həyat məqamları ilə tutuşdurub , özümüz də müqayisə edərdik )) 

 

Bir də təşəkkür belə gözəl materiala görə .

Edited December 28, 2013 by Sunyata

[nüsrət2]

Təşəkkürlər məlumat üçün.

Dəyməz,buyurun!

[nüsrət2]

Nüsrət ,  təşəkkür edirəm , muğamın çox gözəl  və  son dərəcə orijinal interpretasiyasıdır .  Böyük həvəslə oxudum .  Muğam bilicisisinizsə  sadalaıdığınız  7  muğam ladının kiçik nümunələrini  verə bilsəydiniz , bunları  da sadaladığınız insan temperamentləri və  psixoloji durum , həyat məqamları ilə tutuşdurub , özümüz də müqayisə edərdik )) 

 

Bir də təşəkkür belə gözəl materiala görə .

Dəyməz,Sunyata! Muğam bilicisi deyiləm,adi həvəskaram.Muğam ladlarının kiçik nümunələri dedikdə not yazısımı,yoxsa xanəndə ifasımı nəzərdə tutduğunuzu anlamadım. Dəqiqləşdirin,zəhmət olmazsa.

[Sunyata]

Dəyməz,Sunyata! Muğam bilicisi deyiləm,adi həvəskaram.Muğam ladlarının kiçik nümunələri dedikdə not yazısımı,yoxsa xanəndə ifasımı nəzərdə tutduğunuzu anlamadım. Dəqiqləşdirin,zəhmət olmazsa.

 

Not yazısından başımız çıxmaz ))  Elə xanəndə  ifasında olsa yaxşı olardı  . ( Əziyyət  deyilsə , əlbəttə ) . Təşəkkür !!!

[nüsrət2]

Not yazısından başımız çıxmaz ))  Elə xanəndə  ifasında olsa yaxşı olardı  . ( Əziyyət  deyilsə , əlbəttə ) . Təşəkkür !!!

http://www.youtube.com/watch?v=qOdh-1nmhps&feature=player_detailpage

Bu videoda 7- muğamın hamısı-Rast,Şur,Gahargah,Humayun,Segah(zabul),Şüştər və Bayatı-Şiraz muğamlarının mayə şöbələri verilmişdir.Zülümov demişkən,hamısını bir yerdə verirəm ki,məsələni elə birdəfəlik qurtarım.))Bir az çox vaxt aparır,amma neyləmək olar.

[Kenul2012]

http://www.youtube.com/watch?v=jvafJhvl5JU

[Kenul2012]

http://www.youtube.com/watch?v=p6D2fkQ79wY

[fikus elastica]

http://m.youtube.com/watch?v=sJDiNGh7BP4&desktop_uri=%2Fwatch%3Fv%3DsJDiNGh7BP4

Rock ve mugamin sintezi. Coldunya 90larda yaman mehsur idi.

[Kenul2012]

https://www.youtube.com/watch?v=R9PWifkpsJ0

[fikus elastica]

https://www.youtube.com/watch?v=-fIUYG6LRUc

[fikus elastica]

https://www.youtube.com/watch?v=ChYqBgM8TvQ

[fikus elastica]

https://www.youtube.com/watch?v=XdDDEg1XotY

Edited April 23, 2014 by fikus elastica

[Sunyata]

http://www.youtube.com/watch?v=EaRakBOigbQ

[gapgara]

http://www.youtube.com/watch?v=jTg8g3JRBrI

[gapgara]

Səkinə Ismayilova - Kəsmə şikəstə

https://www.youtube.com/watch?v=4xObwv7kpFY

Edited October 1, 2014 by gapgara

[lala92a]

Əgər bu da muğamdırsa , həqiqətən bu mahnını çox sevirəm . Və bir çox mahnılarımızı da sevirəm , bu qəbildən olanları , qocaldıqca adam lap çox xoşlayır bu cür mahnıları - muğamımızı sankı ...

http://www.youtube.com/watch?v=4ftKuGOIXSk&feature=related

Halal olsun - ehsen :aappll:  :aappll:  :aappll: 

[lala92a]

http://www.youtube.com/watch?v=jTg8g3JRBrI

 

Nə gözəl ifa

[İMMUNOKSİR]

men ushaqligimda hec sevmirdim, atam qulaq asanda sebrim chatmirdi. İndi ise tersine, men sevirem, dinlemekden zpvq aliram, ushaqlarim ise xoshlamir. Mugami duymaq her adamin ishi deyil. Mugamin menasi sirri cox derindir.

[gapgara]

Muğam sevərlər üçün  gözəl sənətkarların ifasında gözəl  bir sayt. 

http://mugam.musigi-dunya.az/d/destgah.html

[Musiqishunas]

Hacıbaba Hüseynov....Allah rəhmət etsin.https://www.youtube.com/watch?v=Uk6WaYHAtPE

[Musiqishunas]

Hacibaba Hüseynov. Şur dəsgahı.https://www.youtube.com/watch?v=Z5Vpxd1gAOE

[Xatirə]

Muğam bir dəryadır.Onu dinlədikcə sehrindən çıxmırsan

[Xatirə]

Muğamı anlamaq hər kəsə nəsib olmur.

[Musiqishunas]

"Muğam" sözü ərəbcə "dayanacaq", musiqidə "səs qatarı" deməkdir. "Məqam" sözü simli alətlərdəki "pərdə" mənasına gəlir.

Fars dilində "muğam" sözünün qarşılığı "gah"dır və bəzi muğam terminlərində rast gəlinir: Yegah, Dügah, Segah, Çahargah, dəstgah.

[Musiqishunas]

Muğam tarixi haqqında

https://www.youtube.com/watch?v=5qvXA8jlcTY

[gapgara]

 

[Hud Nero]

 

[gapgara]

https://youtu.be/ER6g-S_1NI0

 

Maşallah, Qarabağ büllüllərinin davamçıları. Təyyar Bayramovun oğlu Kənan, səsinə sağlıq.

 

 

[Hud Nero]