Учимся говорить по-татарски.

[Razzaq]

[quote name='Anwar' timestamp='1296327031' post='8216544']
Аларның юри кылганнары биткә бәреп тора. Хохоллар да су йотып калдылар. Аптыраган хәл инде ул, дөрес әйтәсең. Гәрлек. Моника хакында байтак бук ашадылар. Чагыбызның түрәләре шуңа туплана. Биюче түләүченеке.
[/quote]
Әйе. Әмма туктап торыйк. Башка форумнарда да, социал группаларда да туеп бетәм политика (татарча "сәяси"ме?) белән мавыгып... Темалар күп булса да... Алла ярдәм бирсен андагы сугышчан татарларга...
---
Татарларга (телне өйрәнүчеләргә диюем — менә бит шундый хәлгә калдык: үз телебезне югалта барабыз; аяныч...) ярдәм итәрлек, гади почта аша эшләүчеләрне бер-беребезгә белдерү кирәк. Барсы да компьютер/Интернетта утырмыйлар, алар өчен китап кирәк. Безгә дә комачауламас. Мин Казандагы Таһирга яза алам (бердәнбер белгән әрҗәсен биредә язмыйм). Мәсәлән, минем аша сорагыз: [email protected] ("засвеченный" күптән)...

[Razzaq]

[quote name='Businka' timestamp='1295711239' post='8153170']
Раззаг, вот существуют аудио диски с произношениями для тех кто хочет учить тот или иной язык. Не знаете, есть ли такие диски для того чтоб учить татарский?
[/quote]
Еще раз к этому вопросу (собственно: соответствующему нашей теме). Неплохой, кажется, курс татарского языка на [url="http://www.mtss.ru/course/"]http://www.mtss.ru/course/[/url] (авторы: Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фатхуллова, А.Ш.Юсупова, Л.М.Ризванова). В аннотации пишется: [i]П[font="Arial Narrow"]редлагаемый учебник содержит 30 уроков татарского языка, элементы грамматики, речевого этикета и татарско-русский словарь использованных на уроках слов (с транскрипцией). Учебник предназначен для студентов ВУЗов и учащихся старших классов, а также для всех желающих изучать татарский язык.[/i][/font]
Жмите там "Содержание" и ... всё: укыйбыз, сөйләшәбез татар телендә...Аллаһының рәхмәтләре
Но аудиопроизношения я сразу не увидел.

[Anwar]

Шуның өчен һәрберебез булдыра алган кадәр һәм даими рәвештә татар телен
1. Мактап
2. Ул телдә язып
3. Ул телдә сөйләшеп
4. Оялмыйча, бер кешегә дә, уңга-сулга да, артка-алга да карамыйча
5. Йөрергә тиешбез
Гел үзебезнең эшебезне алга таба, кичәге уңышсызлыкларга карамастан, әкренләп, булса кызулап, үргә таба менеп барырга тиешбез.

[ak_kuyan]

[quote name='Anwar' timestamp='1296746255' post='8259554']
бер кешегә дә, уңга-сулга да, артка-алга да карамыйча
[/quote]
[size="3"]“…qara ul yaq, bu yaqnı, saq totu lazım qolaqnı.” - Tuqay [/size]

[Anwar]

[quote name='ak_kuyan' timestamp='1296879157' post='8271593']
[size="3"]“…qara ul yaq, bu yaqnı, saq totu lazım qolaqnı.” - Tuqay [/size]
[/quote]
Тукай булса да "лазым"ны аңлап бетермәдем.
Ни микән ул?

[porosenok]

Здравствуйте! Я может не по теме, но помогите с информацией. Где находится в Баку татарская община, если можно - номер телефона и адрес. Моя мама хочет вступить в эту общину, но мы не знаем, где она находится. Заранее спасибо.

[Razzaq]

[quote name='porosenok' timestamp='1296901707' post='8273109']...Где находится в Баку татарская община, если можно - номер телефона и адрес...[/quote]При всей неожиданности Вашего ника, информация такая была же совсем [url="http://www0.disput.az/index.php?showtopic=162773"]рядом[/url] (тема "Татарские общественные объединения в России и за рубежом"). Хотя информация годичной давности:

Ассоциация «Азербайджан - Татарстан»
Руководитель - Ильязов Рафаэль Шарифзиевич
370130, г. Баку, Мужидова, 44, кв. 46
Тел. (8-10-994-12) 496-85-22 , 98-71-04 (ф.) 94-44-57

Татарская община
Руководитель - Велиахмедов Шовкет Мухамедкеримович, директор шк. №32 г. Баку
Тел. (8-10-994-12) 498-71-04 (ф)

Татарская община Азербайджана
370000, Азербайджанская Республика, г.Баку, ул.Сулеймана Рустама, 55
Тел. 40-85-22; 40-30-97

Представитель Республики Татарстан: Ильясов Рафаэль Шарифзиевич

Республиканское общество татарской культуры «Туган тел»
Руководитель - Мясоутова Гульджан Кяшафовна
370130, Азербайджанская республика, г.Баку, 8 микрорайон, ул. Ш.Мамедовой, д.5 кв.41
Тел.: (8-10-994-12) 461 83 84, 498 98 56, 498 98 40

[Мишарин]

У меня мама из мишар, когда приезжает в гости к родителям моей жены в Ютазинский р-н РТ, иногда признаётся что с трудом понимает их разговор. Опять-же моя жена татарский знает намного лучше меня, есть несколько песен группы Мишар Татар, слушаю их в машине - она их почти не понимает. Вообще заметил, с недавних пор увлёкся татарской музыкой, постоянно слушаю - начинаю думать по татарски, напевать, дома иногда чё-нибудь скажу. Может так и выучу? Может где-то у меня ещё хранятся те файлы, которые были стёрты? Ведь в три года я говорил только на татарском...

[ak_kuyan]

[quote name='Anwar' timestamp='1296894372' post='8272427']
Тукай булса да "лазым"ны аңлап бетермәдем.
Ни микән ул?
[/quote]
Anwar kəbəm, zinhar kiçer: yəttən yazıp, yaňlışqanmın; xazer Tuqaynıň bu dürtyullıq əsəren kitapta niçek bar şolay küçerəm.



«Ничек тормак тиеш, дустым?» — дисеңме, —

Шулай тор: бик кысып тот син кесәңне.



Һаман сак бул, кара ул як, бу якны,

Хосусан сак тоту лазим колакны.



Хосусан – особенно, лазим – надо.

[sem911]

татарский язык больше похож из тюрксих на азербайджанскую

[ak_kuyan]

[quote name='Мишарин' timestamp='1297093350' post='8289317']
- начинаю думать по татарски[/quote]
Вместо молитвенника используй «МОАБИТСКАЯ ТЕТРАДЬ» Мусы Джалиля, естественно, на языке оригинала. Некоторые работы Абдуллы Тукая также подойдут.



Я тоже, наверное, мишарин, потому что в казанском театре на первом спектакле мало что понял, но после всё стало ясно. Этот диалект (мишарский), скорее всего, ключ к более удалённой тюркской речи, если хорошо сосредоточиться, почти всё без словаря понятно из узбекского телевидения, а башкирский просто внушает восторг; месяц просидел с учебником турецкого языка сорокового года издания, а сейчас всё понятно из турецкого телевидения, а романом Назим Хикмета «Yeşil elmalar» просто зачитывался.

[sem911]

Все правильно

[ak_kuyan]

[font="Times New Roman"][size="3"][quote][font="Times New Roman"][size="3"]татарский язык больше похож из тюрксих на азербайджанскую[/size][/font][/quote][/size][/font]

Тюркский язык создан естественным и логичным – с тюркской точки зрения довольно далёкие азербайджанский и татарский на самом деле очень похожи.

[Razzaq]

[url="http://ru.wikibooks.org/wiki/Татарский_язык"]Викиучебник татарского языка[/url], там же история языка и сравнения с другими языками; сжато/обзорно об особенностях.
[url="http://tatar.com.ru/grammatika.php"]Грамматика татарского литературного языка[/url] — далее много разделов для изучения.
[url="http://tatar.com.ru/fonetika.php"]Фонетика татарского литературного языка[/url]
[url="http://tatar.com.ru/audio.php"]Об аудиокурсе татарского литературного языка[/url] и там же: [url="http://tatar.com.ru/down.php#audio"]страница для скачивания файлов аудиокурса[/url].
Ваше мнение?

Нелитературным говорам никто не научит, но это (возможно) интересно только тем, кто знает литературный или уже основательно какой-либо диалект.

[Anwar]

[quote name='sem911' timestamp='1297273504' post='8308448']
татарский язык больше похож из тюрксих на азербайджанскую
[/quote]
Юк, төрки телләребезнең үзенчәлекләре һәм колакка ишетелүе буенча ул иң башта
"Башкорт" теленә
аннары гына
"Казах, каракалпак, балкар, ногай һәм кыргыз" телләренә якынлашып тора
"Әзербайҗан" теле төрки телләрнең "үгез" төркемендә.
Ә без - "кыпчак" төркемендә калабыз.
Сез Әзербайҗанда күптән торганга күрә шулай тоела торгандыр ул.

[Razzaq]

[quote name='Anwar' timestamp='1297536604' post='8334580']..."Әзербайҗан" теле төрки телләрнең "үгез" төркемендә. Ә без - "кыпчак" төркемендә калабыз...[/quote]Әнвәр-агай-эне, син тагын "үгез" дип куркытырсың халыкны. "Угыз" дисәк — фәнгә турырак килер.
---
Классификация тюркских языков дана [url="http://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/17344"]вот в этом материале[/url] (схема там чуть ниже). И как раз нарисованы огузские языки (куда относится азербайджанский) и кипчакские, куда относится татарский.

[Anwar]

Минемчә, берәрсе мине "Син - ҮГЕЗ"неке, - дип әйтсә, миңа ул горурлык кына өстәр иде.

[Razzaq]

[quote name='Anwar' timestamp='1297615065' post='8339711']Минемчә, берәрсе мине "Син - ҮГЕЗ"неке, - дип әйтсә, миңа ул горурлык кына өстәр иде...[/quote]Анысы шулай инде. Үгез (Буга), Бүре (Корт), Аю, Барс, Бөркет — күп кенә төрек халыкларына хас, тотемистик ышануларга нисбәтле борынгы татар-төрек кеше исемнәре. Гомәр Саттаров әйтә бит: "...рус телендәге =бык= сүзе борынгы төрки телдә =үгез= мәгънәсен белдергән =буга~бога= сүзенә килеп чыга, дип уйлыйлар..."

[Razzaq]

Әзербайҗан телендә (минем мәгълүмәтләр буенча) "үгез" (бык) — "инәк". Дөрес булмаса — төзәтегез. Мин бер аптыраган идем. Бер татар кешесе (Иноят исемле — казанча Гыйният була инде) сугышта һәлак була. Архивтан эзләгәндә тапмыйча интеккән идек. Ул исә Инәк (Иняк) дип язылган булып чыкты ахырда (сугыш вакытында күп чакта солдат ничек әйткән — шулай язарга да мөмкин). Аларның нәселендә шундый кушамат булуы ихтимал. Һәм ул кушаматның борынгыдан килүе бар (үгез нәселе, мисалга) дип күз йөрткән идек бер бик тә галим кеше белән ул вакытта...

[Razzaq]

Бу хәбәрне, кирәксә, башка темага күчерсеннәр.
---
Перепост с [url="http://etatar.ru/news/39314"]http://etatar.ru/news/39314[/url]

[size="5"]Программа о культуре татарского народа в Азербайджане[/size]
Темы: татары в СНГ

«Культура, обычаи, традиции, песни, пляски татарского народа, живущие в Азербайджанской Республике» – так называлась программа, которая прошла 10 февраля в городе Баку на азербайджанском телевидением «ANS».
Прямая трансляция длилась 3 часа.

Передача была задумана, чтобы познакомить население Азербайджана с Татарской культурой, традициями, обычаями, а также песнями, танцами татарского народа в Азербайджанской Республике.

В программе выступал духовный лидер, Глава духовенства татар в Азербайджанской Республике Беландинов Гаджи Фатих и Марьям, которая читала суры Фатиха и Ихлас наизусть. Также исполняли татарские песни, играли на флейте, аккордеоне, танцевали в национальных костюмах, на кухне готовили традиционные блюда татарского народа.

Передача прошла настолько эффективно, что было несколько звонков во время эфира, в том числе и звонки из Казани. Выражали, в первую очередь, благодарность за проведение данной передачи, задавали вопросы по приготовлению татарских блюд.

По материалам издания [url="http://tatar-congress.org/?category=tatary_v_mire&altname=v_pryamom_efire_azerbaidzhanskogo_televideniya"]Всемирный Конгресс Татар[/url]

[Anwar]

"ҮГЕЗ" дигәннән, Татарстанда "Алабуга" исемле шәһәр бар.
Аның атамасы хакында бәхәсләр чыга.
1. Алабуга - окунь(балык)
2. Алабуга = Ала(пестрый)+ буга(бык, сравните: украинское "бугай"=бык)
Мин үзем икенчесенә тартылып торам.
Югыйса, без кыпчакларның тармаклары булгач, үгезнең безгә артык катышы(катнашы) булырга тиеше юктыр да инде. Хәттә, аны алладан башка берәү дә белеп бетерми торгандыр. Аның өстенә, үз чакларында безгә тимерчеләр дә, ногайлар да килеп кереп чыкканннар иде. Аларның эзләре дә калуы бик мөмкин.

[Razzaq]

[quote name='Anwar' timestamp='1298400577' post='8414211']"ҮГЕЗ" дигәннән, Татарстанда "Алабуга" исемле шәһәр бар.
Аның атамасы хакында бәхәсләр чыга. 1. Алабуга - окунь(балык). 2. Алабуга = Ала(пестрый)+ буга(бык, сравните: украинское "бугай"=бык). Мин үзем икенчесенә тартылып торам. Югыйсә, без кыпчакларның тармаклары булгач, үгезнең безгә артык катышы(катнашы) булырга тиеше юктыр да инде...[/quote]Алабуга ул борынгы төрки кеше исеме дә бугай әле (Саттаровтан карармын, онытмасам). "Буга"дан (үгездән) — шик юк. Балыкны соңрак фаразлап (образно, с воображением) атарга мөмкиннәр. Ләкин алабуганы үгезгә охшатыр өчен иҗади хыялчы булырга кирәк Чынлап та "бугай" украинча "бык" икән, ә! Алыйса, Саттаров китергән уй-фикер дөрескә чыга: "бык" сүзе урыска соң килгән сүз, күрәсең. Үгезне белгәннәрдер инде, анысы, бары тик башка сүз бедән әйтелгәндер борынгы заманада, диюем.

[quote name='Anwar' timestamp='1298400577' post='8414211']...үз чакларында безгә тимерчеләр дә, ногайлар да килеп кереп чыкканнар иде. Аларның эзләре дә калуы бик мөмкин.[/quote]Ачуланмасаң, аңлап бетермәдем. Кайсы тимерчеләрне әйтәсең? Железный век тимерчеләренме? Кайда кереп чыкканнар иде? Ык буенамы?

[Razzaq]

Саттаров Г.Ф. Кем дано твое прекрасное имя? (на татарском языке: Исемең матур, кемнәр куйган) — Казань: Татар.кн.изд-во, 1989 // СС.19-20.
...Борынгы заманнарда болгар-татарларда ... хайваннарны (буга — «үгез», аю, арыслан, сыртлан, кабан, каплан, болан, борындык, бурсык, кама, кондыз һ. б.), кошларны (ябалак, күке, күгәрчен, карга, саескан, тукран, чыпчык, бөркет, торымтай «карчыга», тургай һ. б.), балыкларны (чабак, шамбы ~ шәмбә, ташбаш, чуртан, чөгә һ. б.) изге итеп санау, аларны илаһи көчкә ия дип карау белән бәйләнешле, я булмаса асылларында әлеге хайваннарга, кошларга, балыкларга нисбәтле берәр мотив яткан кеше исемнәре дә барлыкка килгән һәм озак заманнар кулланылышта йөргән. Мондый исемнәрнең кайберләре, нәсел-ыруг кушаматларына, фамилияләргә һәм торак пункт (башлыча авыл) атамаларына әверелеп, безнең көннәргәчә сакланып килеп җиткәннәр.
Бога ~ буга ~ бука сүзе борынгы төрки телдә «үгез» төшенчәсен белдергән. Себер татарлары хәзер дә үгезне "бога" диләр. Нагайбәк сөйләшендә бугай — «печелмәгән үгез». Шушы мәгънәсендә буга сүзе борынгы венгр (мадьяр) теленә кабул ителгән. Рус телендәге «бык» та «бога ~ бука»дан килеп чыккан дип уйлыйлар.
Бога (үгез) тотемына нисбәтле рәвештә, һәм, ир баланың үгез кебек куәтле булуын теләү ырым-йоласы нигезендә, төрки халыкларда буга ~ бука сүзен исем итеп бирү гадәте булган. Борынгы төрки телдә, мәсәлән, Буга, Буга кан исемнәре кулланылышта йөргән. Буга ~ Бука, Бугай исемнәре татарларда Букаев, Мукаев, Бугаев, Буков, Букин фамилияләрендә сакланган. Бугай исеме русларда да булган, шуннан руслардагы Бугаев фамилиясе ясалган. Составларына бога ~ буга ~ бука сүзе кергән: Айбуга, Акбуга, Алабуга, Букатимер, Бишбука, Илбуга, Ишбуга, Исәнбуга, Котлыбуга, Күкебуга, Сасыбука, Сарыбуга, Ташбуга, Тайбуга, Төгәлбуга һ.б. кебек кеше исемнәре төрки халыкларның барысында да диярлек, шул исәптән болгар-татарларда да, булган.
[b]Алабуга[/b] исеме Татарстандагы Алабуга шәһәре районы атамасында сакланган. Электә Тамбов һәм Тобол губерналарында Алабуга исемле икешәр авыл булган. Бука авылы — Кыргызстанның Ош өлкәсендә район үзәге.
Идел болгарлары эпитафикасында урын алган исемнәре арасында Инүк исеме дә бар (Хакимзянов Ф.С.). Бу исемнең асылында борынгы төрки телдә «сыер» төшенчәсен белдергән инәк сүзе ята. Казахлар, Себер татарлары, хакаслар, тувалар сыерны хәзер дә инәк диләр...
---
Язык Гумера Фаизовича Саттарова (теперь он пишется, кажется: Саттаров-Мулилле), конечно, чересчур академичен. Но он достаточно точен и красив. Выражение "нисбәтле рәвештә" можно перевести как "имея отношение".

[Anwar]

Полякта да: buhaj
Украинда да бар: чабак
Тимерчеләр = Аксак Тимернекеләр
Тимерче = тимуровец(көлергә маташып шулай чирттереп куйган идем)
Метатеза белән “белуга” килеп чыга.

[Azərbaycanlı]

Bəlkə öz dərslərinizi başlayasınız?Azərbaycandillilər üçün, hər iki dilin yaxınlığına görə özəlliklərini tutuşduraraq öyrətmək gözəl olardı=)

Может начнёте собственные уроки? Для азербайджаноязычных, из-за близости этих двух языков было бы прекрасно учить в сравнении их особенностей.

[Razzaq]

[quote name='Azərbaycanlı' timestamp='1299430143' post='8511209']Bəlkə öz dərslərinizi başlayasınız?Azərbaycandillilər üçün, hər iki dilin yaxınlığına görə özəlliklərini tutuşduraraq öyrətmək gözəl olardı=)Может начнёте собственные уроки? Для азербайджаноязычных, из-за близости этих двух языков было бы прекрасно учить в сравнении их особенностей.[/quote]Әнвәр-эфенде фактически их уже ведет
А вот основательного сравнительного анализа двух наших языков в Сети трудно найти. Что странно для меня лично. Попался разве коротенький [url="http://www.bestreferat.ru/referat-19104.html"]реферат о тюркских языках[/url].
Правда, на сайте twirpx.com (заодно) наткнулся на хорошие подборки [url="http://www.twirpx.com/files/languages/tatar/"]татарских[/url] и [url="http://www.twirpx.com/files/languages/azerbaijani/"]азербайджанских[/url] книг. Азербайджанских — не могу судить, но по татарским: Литвинова и Махмутову скачал. (на этом сайте требуется регистрация, + балльная система)
---
Попробую перевести, Azərbaycanlı-efendi, Вашу реплику на татарский.
[i]Бәлки, үз дәресләрегезне башларсыз? Әзербайҗан телендәгеләр өчен, бу ике тел якын торганлыктан, аларны үзара чагыштырмача өйрәнү бик яхшы булыр иде.
[/i]
"Гүзәл" сүзе татарчада да бар. Ләкин бу очракта аны кулланмадым.

[Azərbaycanlı]

Уроки татарского на татарском?
Для неносителя, решившего изучать язык самостоятельно, не подойдёт.
Как я понимаю, Анвар не владеет азербайджанским, при блестящим владении татарского, т.е. ему ещё нужен кто-нибудь из азербайджаноязычных татар, чтобы эффективней было преподавание.

Belə baxsaq, yazdıǧınız cümlələrin ortaq(ümumi) anlamını Tatar dilini bilmədən də başa düşmək olar, ancaq yenə də bir çox məqamları anlaşılmazdır mənim üçün.

[Anwar]

hər iki dilin yaxınlığına görə
из-за близости этих двух языков
Отсюда следует, что:
hәr = этот ???
У нас:
һәр(här) = каждый

yaxınlıq = yaqınlıq
görə = kürä
özəllik = üzençälek
tutuşdur = çağıştır
öyrətmək = öyrätü

Обычно, если в кыпчакских языках в начале слова стоят
K, T
то в огузских им соответствуют
G, D
Примеры:
kürä = görä, kül = göl, tau = dağ, tel = dil
Но немало и исключений.

Попробую тоже перевести:
Bəlkə öz dərslərinizi başlayasınız?Azərbaycandillilər üçün, hər iki dilin yaxınlığına görə özəlliklərini tutuşduraraq öyrətmək gözəl olardı
Бәлки үз дәресләрегезне башларсыз? Әзербайҗантеллеләр өчен бу ике телнең якынлыгына күрә үзенчәлекләрен чагыштырып өйрәтү шәп булыр иде.
Bälki üz däresläregezne başlarsız? Äzerbaycantellelär öçen bu ike telneñ yaqınlığına kürä üzençäleklären çağıştırıp öyrätü şäp bulır ide.

[Azərbaycanlı]

[quote name='Anwar' timestamp='1299992877' post='8561184']
hər iki dilin yaxınlığına görə
из-за близости этих двух языков
Отсюда следует, что:
hәr = этот ???
У нас:
һәр(här) = каждый

yaxınlıq = yaqınlıq
görə = kürä
özəllik = üzençälek
tutuşdur = çağıştır
öyrətmək = öyrätü

Обычно, если в кыпчакских языках в начале слова стоят
K, T
то в огузских им соответствуют
G, D
Примеры:
kürä = görä, kül = göl, tau = dağ, tel = dil
Но немало и исключений.

Попробую тоже перевести:
Bəlkə öz dərslərinizi başlayasınız?Azərbaycandillilər üçün, hər iki dilin yaxınlığına görə özəlliklərini tutuşduraraq öyrətmək gözəl olardı
Бәлки үз дәресләрегезне башларсыз? Әзербайҗантеллеләр өчен бу ике телнең якынлыгына күрә үзенчәлекләрен чагыштырып өйрәтү шәп булыр иде.
Bälki üz däresläregezne başlarsız? Äzerbaycantellelär öçen bu ike telneñ yaqınlığına kürä üzençäleklären çağıştırıp öyrätü şäp bulır ide.
[/quote]
Bir neçə səhvə yol vermişdim.(Я допустил несколько ошибок.)
Yanlışlarım(Ошибки):
1) "nəyƏ isə başlamaq", "nəyİ isə" yox(нужна была форма направительного падежа)
2) Mətni Rus dilinə çevirdikdə mən hərfi tərcümdən uzaqlaşıb gəldiyi anlama və rusca düz səsləndiyinə daha böyük önəm verirdim. Onu üçün də "hər" sözünün əsl mənası("каждый") daha ahəngdar və uyğun olan "эти" ilə əvəz etdim.(При переводе текста я, отдалившись от дословного, большее значение придал передачи смысла и правильности звучания в русском. Поэтому я и заменил истинное значение слова "каждый" более гармоничным и подходящим "эти")

Примечание: будучи пуристом, я не гнушаюсь использовать и недавно перешедшие, а точнее употреблявшиеся в начале 20 века, турецкие слова.

Расскажите про глаголы в татарском, времена, наклонения, залоги. Про придаточные предложения.(они у вас вроде чисто тюркские)

[Razzaq]

[quote name='Azərbaycanlı' timestamp='1300025716' post='8563908']...Расскажите про глаголы в татарском, времена, наклонения, залоги. Про придаточные предложения.(они у вас вроде чисто тюркские)...[/quote]Да. Видимо, будет, непросто. Но интересно.
Должно быть, надо начинать с [url="http://ru.wikibooks.org/wiki/Татарский_язык"]Викиучебника[/url]. Всё-таки там более умно формулируют.
Потом, я еще говорил, что нет сравнительного анализа тюркских языков. Но вот на стр. "[url="http://www.booksbooksbooks.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=143:2010-05-17-10-14-08&catid=60:tatarskiy&Itemid=78"]Грамматика, лексика и произношение татарского языка[/url]" увидел Богородицкого с его "Введением в татарское языкознание". Кое-что можно там почерпнуть.
Там же, кстати, есть и DOC-файл "Татарская грамматика" на русском языке. Но, увы, все татарские там буквы для другой кодовой таблицы (ходила такая лет 8-10 назад), или же там что-то другое (?). Опять надо обращаться на форуме. Когда-то с этим мне помогали, но я уж думал, что с этими проблемами (с татарским кодировками) покончено. Но тем не менее этот 66-страничный монстр весьма может пригодится. Пока его не раскодировали (просто надо одни на другие коды поменять на досуге, грубо говоря), тамошние рассуждения для нетатароязычного читателя чем-то могут помочь на начальном этапе.
Отличия в произношении/фонетике (а их много, особенно в сравнении с литературным) оставим на потом — однозначно.
Уважаемый Azərbaycanlı, остается пожалеть, что времени маловато для столь замечательной затеи. Надеюсь на мою лаборантку (она талышка), что будет местами подсказывать

[Razzaq]

[quote name='Razzaq' timestamp='1300034887' post='8564793']...на стр. "[url="http://www.booksbooksbooks.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=143:2010-05-17-10-14-08&catid=60:tatarskiy&Itemid=78"]Грамматика, лексика и произношение татарского языка[/url]"... есть и ..."Татарская грамматика" на русском языке. Но, увы, все татарские там буквы для другой кодовой таблицы...[/quote]Исправленный (татарские строчные буквы теперь такие какие надо) вариант см. [url="http://razzaq.nxt.ru/tatar/tatgrmmtk.zip"]здесь[/url].

[Razzaq]

Если это еще здесь не упоминалось: [url="http://tatar.com.ru/grammatika.php"]Просто и легко о татарском языке[/url].

[Anwar]

А что касается грамматики, то давайте сделаем так, чтобы и читателям было интересно и писателям было задорно.
Для начала будем приводить сравнения глагольных форм.
Например:
Как можно в глаголах выразить сомнительность или нереальность событий?

Татарский в этих случаях дополнительно додает к глаголам такие аффиксы:
-дер, -дыр

Например в 3-м лице:

Мягкий случай:
Киләдер - идет(наверное)
Килгәндер - пришел(наверное)
Киләчәктер - придет(наверное)

Твердый случай:
Барадыр - идет(наверное)
Баргандыр - сходил(наверное)
Барачактыр - сходит(наверное)

В некоторых тюркских языках -дер, -дыр могут означать реальный(действительный залог)

Предикатив:
Ул - очучы = он - летчик
Ул - очучыдыр = он - летчик(наверное) - в турецком это: он - летчик

[Anwar]

Кайсыдыр сәхифәдә шуны эләктереп алдым:

Ortaq türk dili lüğəti hazırlanır

İlham İsmayılov:"Böyük türk birliyinin gələcəyinə nikbin baхıram"

"Orta Asiya respublikaları inteqrasiya məsələsində ləng fəaliyyət göstərirlər"

Yaхın aylarda Özbəkistanda növbəti tibb toplantısının keçirilməsi nəzərdə tutulub. Türkiyə Qastroenteroloyi Vəqfinin də dəstəyi ilə baş tutacaq toplantıya hazırlıq istiqamətində müəyyən işlər görülür.Həmin toplantının Orta Asiya respublikalarında keçirilməsi təşəbbüsü də məhz bizim tərəfimizdən irəli sürülüb. Həqiqətən də Orta Asiya respublikaları inteqrasiya məsələsində ləng fəaliyyət göstərirlər. Biz isə onlardan хeyli öndəyik. "Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Хalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi" İctimai Birliyi türk dünyasının inteqrasiyası, türkdilli respublikalar arasında elmi-mədəni əlaqələrin genişləndirilməsi istiqamətində daha bir layihəyə start verir. Ortaq türk dili lüğətinin hazırlanması istiqamətində artıq müəyyən işlərin həyata keçirildiyini deyən İctimai Birliyin sədri İlham İsmayılov ortaq türk dili lüğətinin hazırlanması prosesinə tanınmış elm adamları, dilçi alim və mütəхəssislərin cəlb ediləcəyini deyib. İlham İsmayılov bununla bağlı digər türkdilli respublikalardan da təkliflər alınacağını deyib. ATХƏM sədri rəhbərlik etdiyi qurumun qarşıda duran vəzifələri və görəcəyi işlər barədə də məlumat verib.
-İlham müəllim, "Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Хalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi" İctimai Birliyi ötən müddət ərzində qarşısına qoyduğu məqsədlərə çata bilibmi?
-Əslində bizim qarşımıza qoyduğumuz məqsədlərə çatmağımıza hələ çoх var. Birbaşa desək ki, məqsədimizə çatmışıq, bu doğru olmaz. Əgər türkdilli хalqlar arasında əməkdaşlıq, ümumi inteqrasiya, mədəni, elmi əlaqələrdən söhbət gedirsə bu istiqamətdə qarşımıza qoyduğumuz məqsədlərə çatmaq üçün hələ illərlə vaхt lazımdır. Ancaq ilkin olaraq onu deyə bilərəm ki, ATХƏM-in fəaliyyəti dövründə gözlədiyimizdən də çoх nailiyyətlərə imza atmışıq. Etiraf etmək lazımdır ki, mərkəz fəaliyyət göstərdiyi bir ildən artıq zaman ərzində bir sıra nailiyyətlər əldə edib. "Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Хalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi" İctimai Birliyini təsis edəndə bir qədər tərəddüd edirdim ki, bizim mərkəz də yarandığı gündən bəzi qeyri-hökumət təşkilatları kimi arхivdə qalacaq. Və ya ictimai dəstəyi olmayan, fəaliyyət dairəsini genişləndirə bilməyən QHT-lər kimi aktiv ola bilməyəcək. Ancaq vaхt keçdikcə "Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Хalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi" İctimai Birliyi fəaliyyət dairəsini genişləndirdi, bir neçə mühüm əhəmiyyət daşıyan tədbirlər keçirdi. Ötən müddət ərzində ATХƏM bir neçə beynəlхalq layihə də reallaşdırdı. Mərkəzin fəaliyyətinin genişlənməsi ölkəmizdə keçirilən müхtəlif tədbirlərdə iştirak etmək üçün Azərbaycana səfər etmiş хarici qonaqlarda da maraq yaratdı. Bunun nəticəsidir ki, Bakıda keçirilən bir neçə beynəlхalq tədbirin iştirakçıları Azərbaycana səfərləri çərçivəsində ATХƏM-ə gələrək mərkəzin fəaliyyəti ilə yaхından tanış oldular. Açıq etiraf etmək lazımdır ki, bəzi qeyri-hökumət təşkilatları öz nizamnaməsini qəbul edəndə ortaya elə problemlər qoyurlar ki, sonradan həmin problemləri həll etmək və ya bu istiqamətdə fəaliyyət göstərmək gücündə olmurlar. Hətta deyərdim ki, bizim mentalitetimizə uyğun gəlməyən qeyri-hökumət təşkilatları da var.
- Mərkəzin türk dünyasının inteqrasiyasına nail olmaq istiqamətindəki fəaliyyəti nəticə verirmi?
-Bəzən pafoslu da olsa, bizim qulağımız bir sözə alışıb. 21 əsr türk əsri olacaq. Hətta bunu zaman-zaman avropalı ziyalılar, mütəfəkkirlərin dilindən də eşitmişik. Mərkəzin fəaliyyəti dövründə ATХƏM-ə ayrı-ayrı türkdilli ölkələrdən aхın-aхın qonaqların gəlməsi və ayrılarkən siz bizə türklüyümüzü bir daha anlatdınız deməsi məndə böyük qürur hissi yaradır. Deməli "Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Хalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi" İctimai Birliyi həqiqətən Azərbaycandakı bu günkü şəraitə tam uyğun şəkildə, ictimai tələbat olan zamanda yaranıb. Ona görə də mən böyük türk birliyinin gələcəyinə nikbin baхıram. Hesab edirəm ki, bu Allah tərəfindən seçilmiş bir işdir və onu kimlərsə icra edir. Düşünürəm ki, bu işdə də bir qanunauyğunluq var.
-Yaхın vaхtlarda Türkiyəyə səfəriniz nəzərdə tutulub. Səfərin məqsədi nədir?
-Yaхın vaхtlarda Türkiyədə böyük bir tibb toplantısı keçiriləcək. Səfər Türkiyə Qastroenteroloyi Vəqfinin dəvəti ilə baş tutacaq. Onu da qeyd edim ki, keçən ilin noyabrında isə Gəncədə və Bakıda ATХƏM-lə Türkiyə Qastroenteroloyi Vəqfinin birgə təşkilatçılığı əsasında akademik tibb toplantısı keçirilmişdi. Düzdür, tibbi toplantı olsa da, burada da yenə söhbət türk dünyasının birliyi, mədəni-elmi inteqrasiyadan gedir. -Mərkəz olaraq başqa hansı layihələr üzərində işləyirsiniz? -Bizim növbəti layihələrimizdən biri də ortaq türk dili lüğətinin hazırlanması ilə bağlıdır. Artıq ATХƏM belə bir təşəbbüslə çıхış edib. Bu prosesə Azərbaycanın tanınmış mütəхəssisləri, dilçi alimlər və Milli Elmlər Akademiyasında uzun müddət bu sahədə təcrübəsi olan insanlar cəlb ediləcək. Digər türkdilli ölkələrdən də təkliflər alacağıq. Məqsəd ortaq türk dili lüğəti dərc etməkdir. Ola bilsin ki, bu layihənin reallaşmasına aylar-illər lazım gələcək. Ancaq hesab edirəm ki, türk dünyasının birliyi istiqamətində görülən işlər və həyata keçirilən layihələrin ən effektlisi məhz bu olacaq.
-Sizcə bu məsələdə müəyyən ziddiyyətli məqamlar üzə çıхacaq?
-Düzdür, burada müəyyən mənada ziddiyyətli fikirlər var və hər bir türk dövləti öz dilinin daha yaхşı ortaq dil olduğunu deyir. Ona görə də ortaq məхrəcə gəlmək üçün bütün təklifləri almaq lazımdır. Bunun özü də ATХƏM-in qarşısına qoyduğu məqsəd və vəzifələrin bir hissəsidir. Həmin məqsəd və vəzifələrin reallaşdırılması istiqamətində isə müəyyən addımlar atırıq. Atılan hər bir addım bu istiqamətdə yolu yaхınlaşdırmaq deməkdir. Əgər biz addım atmayıb yerimizdə otursaq heç bir iş görə bilmərik.

-Ortaq türk dili lüğətinin hazırlanması prosesinə digər türkdilli ölkələrdən də mütəхəssislər cəlb ediləcək?

-Biz ATХƏM olaraq onlara müraciət edəcəyik. Ayrı-ayrı türkdilli ölkələrdə əlaqələrimiz olan təşkilatlar və insanlardan təkliflər alacağıq. Həmin təkliflərin müzakirə edilməsi üçün isə müəyyən bir toplantı və ya konfransın keçirilməsi nəzərdə tutulub. Bizim həyata keçirmək istədiymiz bu layihə 2007-ci ilin noyabrında Bakıda keçirilən Türk Dövlət və Cəmiyyətlərinin 11-ci Dostluq, Qardaşlıq və Əməkdaşlıq qurultayı çərçivəsində təşkil olunan komissiyada müzakirə edilmişdi. Təssüflər olsun ki, həmin komissiyada bu istiqamətdə müzakirələr keçirilsə də, konkret heç bir iş görülmədi. Ola bilsin ki, komissiyada təmsil olunan mütəхəssislər müəyyən işlər gördü və tədqiqatlar apardı. Ancaq bu istiqamətdə hər hansı irəliləyiş baş vermədi. Ona görə də hesab edirəm ki, yenidən həmin insanları bu prosesə cəlb etmək, bu istiqamətdə işləri sürətləndirməyə khtiyac var. Bir müddət əvvəl məsələ ilə bağlı TÜDEYF-in sədri Əbdülхaliq Çayla görüşdüm. O da gözləyir ki, kimsə təşəbbüs qaldırsın, mütəхəssislər, elm adamlarını bir yerə toplasın.
-İlham müəllim, əksəriyyət bu kimi layihələr Azərbaycan və Türkiyənin müvafiq təşkilatlrı tərəfindən irəli sürülür və tədbirlər iki ölkədən birində keçirilir. Digər türkdilli respublikaların bu prosesdən kənarda qalmasının səbəbi nədir?
-Yaхın aylarda Özbəkistanda növbəti tibb toplantısının keçirilməsi nəzərdə tutulub. Türkiyə Qastroenteroloyi Vəqfinin də dəstəyi ilə baş tutacaq toplantıya hazırlıq istiqamətində müəyyən işlər görülür. Həmin toplantının Orta Asiya respublikalarında keçirilməsi təşəbbüsü də məhz bizim tərəfimizdən irəli sürülüb. Həqiqətən də Orta Asiya respublikaları inteqrasiya məsələsində ləng fəaliyyət göstərirlər. Biz isə onlardan хeyli öndəyik. Hətta ayrı-ayrı Orta Asiya respublikalarının ziyalıları ilə keçirdiyimiz görüşlərdə onlar etiraf edirlər ki, Azərbaycan bu məsələdə həmişə körpü rolunu oynayıb. Müəyyən ziyalı insanlar, ictimai cəhətdən fəal təşkilatlar var ki, bu prosesdə iştirak etmək arzusundadırlar və aktivlik nümiayiş etdirirlər. Ancaq görünür onlara hansısa səviyyədə dəstək zəifdir. Hesab edirəm ki, davamlı olaraq bir neçə tədbir keçirilsə, onlarda da bu ruh yüksələcək.
-Yaхın vaхtlarda mərkəz yerli səviyyədə başqa hansı tədbirlər keçirməyi nəzərdə tutub?

-Ümumiyyətlə "Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Хalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi" İctimai Birliyi fəaliyyət göstərdiyi müddət ərzində yerli səviyyədə çoхsaylı tədbirlər keçirib. Azərbaycan tariхində əlamətdar olan, eləcə də faciəli günlərimizi mərkəz olaraq daim qeyd edirik. Bu günlərdə ATХƏM-in mərkəzi ofisində ümummilli lider, mərhum prezident Heydər Əliyevin ikinci dəfə Azərbaycanda hakimiyyətə qayıdışı, 15 iyun-Milli Qurtuluş Günü ilə bağlı geniş tədbir keçirildi. Həmin tədbirdə respublikanın tanınmış ziyalıları, dövlət rəsmiləri, ayrı-ayrı qeyri-hökumət təşkilatlarının rəhbərləri iştirak edirdi. "Məşəl kimi yanan ürək" adlı ədəbi-bədii-musiqili tədbirdə ümummilli liderin ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdışından sonra ölkədə yaranmış sabitlik və inkişaf, Azərbaycanın bu günkü durumu və ölkəmizin beynəlхalq aləmdəki yeri və rolundan danışıldı, həmin dövrə qısa ekskursiya edildi. Ola bilsin ki, yay aylarında bütün sahələrdə olduğu kimi ATХƏM-in fəaliyyətində də müəyyən müddət bir boşluq olsun. Sentyabrın 15-də isə mərkəz olaraq hər il olduğu kimi Qafqaz İslam Ordusunun Bakını erməni-daşnak birləşmələrindən azad etməsinin 91 illiyini qeyd edəcəyik.
Süleyman

Моны татарчага төгәлрәк күчереп алмассыз микән?

[Razzaq]

[quote name='Anwar' timestamp='1301776793' post='8725771']...Моны татарчага төгәлрәк күчереп алмассыз микән?..[/quote]Әзербайҗанча белсәң иде Башта урысчага тәрҗемә кылу кирәкмәс микән, Алла саклап?

[Razzaq]

Azərbaycança belsәŋ ide Başta urısçağa tәrcemә qılu kirәkmәs mikәn, Alla saqlap?

[Anwar]

[quote name='Razzaq' timestamp='1301814837' post='8727289']
Azərbaycança belsәŋ ide Başta urısçağa tәrcemә qılu kirәkmәs mikәn, Alla saqlap?
[/quote]
Әзербайҗан телен әзрәк аңлап торсам да, төгәлрәген ишетергә теләгән идем.
Алланы сакламасаң да, ул үзе турында, безне катыштырмыйча, рәхәтләнеп кайгыртыр.
Урыс теле аркылы аудару - гел дөрес уй түгел ул.
Турыдан-туры күчерергә кирәк.
Телләребез якын, кадак теле читтә тора.
Икенче яктан, алар белеп торсын, дисәң генә, яюга тәрҗемә ясарга азрак теләк килеп чыгуы буладыр.

"Azərbaycanlı"га сорау биреп төшергән идем, ә ул әллә кая югалып калды.
Андый очракларга байтак дучар була торган идем.
Күбесенчә, җавапсыз калдыралар да, бөтенләй, гамәлдә гел булмаган сыман төтен кебек таралып юкка чыгалар.
Тирәнрәк казый башлыйсың, аннары аның буш куык икәне ачыкланып китә.
Барыбер, һәрчакта да очраган саен, кешегә ышанып, өметләнеп йөрисең.
Шуңа күрә, аның яңадан килеп керүенә ышанып калам.

[Razzaq]

[quote]...Урыс теле аркылы аудару - гел дөрес уй түгел ул...[/quote]Шулайдыр, килешим. Бу текстка карап аптырап утырганда язганмындыр. Минем консультанттан (бергә эшлэүче талыш кызы) ул сессиядән кайткач сорармын. Әмма алар биредә яшәү белән телләрен бераз югалта төшәләр шикелле... Безнең халык кебек, әле проблемалары алда...
[quote]...Телләребез якын...[/quote]Якынрак килсәң, артык якын да түгел инде, уйласаң...
[quote]...төтен кебек таралып юкка чыгалар...[/quote]Кайчак ялгышып кергән модер булса, яисә сүзне кирәк буразнага төртеп төшерергә кергән форум кешесе булырга мөмкин. Ул форумнарда юри-юри эз калдырып йөрүче халыклар да бар инде, нишләтәсең.
Шулай да, син әйткән кешенең бик күп иде бугай постлары — кайтыр ул әйләнеп, башка эшләре бетүе белән.
[quote]...буш куык икәне ачыкланып китә...[/quote]Җитди кеше көне-төне Челтәрдә утырмый бит инде, үзең беләсең. Әле теге атнада гына Чиләбедән бер тарихчы белән МойМирMailRu'да аралаштым. Ул да, бер-ике ай социальный сетьләрдә күренмәм, диде. Китап язуга чумармын — башкача язылмый, ди.

[ak_kuyan]

[quote name='Anwar' timestamp='1301854581' post='8731622']
Барыбер, һәрчакта да очраган саен, кешегә ышанып, өметләнеп йөрисең.
[/quote]
[size="3"]yədemə kilde Пушкинның, yə başqa kemneň:[/size]

[size="3"]“Добру давно не верил он – не верил только потому, что верил некогда всему.”[/size]

[size="3"] [/size]

[size="3"]Bolarnıň berniçə kitabın uqığan idem, ə tege, өstəge yazunı, bөtөňөsөn uqımadım: bik tə qızıqsız inde minem өçөn. [/size]

[Arch Person]

мин де татарджа сёйлешим)) киль утэр, матур малай..ашасынмы?))))
а вообще мне очень нравятся татарские лирические песни, особенно - янымда сил булсан ("кар булсан каралмам, боз булсан бозылмам...")
как-нибудь обязательно почитаю тему..более подробно) (закладочка)